Lage rente en de toekomst van pensioenen, gezamenlijke studie van CPB en Netspar

De rente en de beleggingsrendementen blijven in de toekomst langdurig laag, stellen CPB en Netspar in een gezamenlijke studie naar de lage rente en de toekomst van pensioenen. Al zijn rendementen op aandelen en andere beleggingen wel minder gedaald dan de rente. Bij lage rendementen is het lastiger om een goed pensioen op te bouwen. Vooral jongeren merken dit, ouderen hebben immers al een groot deel van hun pensioen opgebouwd.

De onderzoekers noemen een aantal mogelijkheden om pensioenval tegen te gaan in geval van langdurig lage rendementen. Jongeren zullen genoegen moeten nemen met een wat lagere pensioenambitie, meer premie moeten inleggen en/of wat langer doorwerken. De lage rente kan ook een prikkel zijn om meer te investeren in scholing, wat dikwijls resulteert in een hoger inkomen.

Een verhoging van de AOW ligt minder voor de hand menen de onderzoekers, want dit is nogal kostbaar en ontmoedigt het arbeidsaanbod. Ook is de lage rente niet direct een reden om over te stappen van kapitaaldekking naar omslagfinanciering. Invoering van een pensioen op basis van arbeidsverleden, maar via omslagfinanciering in plaats van kapitaaldekking zoals in de eerste pijler in Zweden, biedt volgens hen geen oplossing voor de lage rendementen. Voor een dergelijke ingrijpende systeemwijziging vinden zij het nog te vroeg.

De Pensioenfederatie erkent dat het uitdagend is om bij langdurig lage rendementen een ambitie van 80% middelloon na 42 jaar werken te realiseren. De vraag is hoe rendementen zich ontwikkelen. Het nieuwe pensioencontract, dat minder stuurt op de risicovrije rente, biedt pensioenfondsen wellicht ruimte om minder te beleggen in obligaties met een negatief rendement en meer te beleggen in andere activa die positieve rendementen opleveren. Vanzelfsprekend blijft er ook in het nieuwe contract een afruil bestaan tussen risico en rendement.

Bron: CPB / Netspar / Pensioenfederatie