Column: 2017: een uitdagend jaar
Een jaarwisseling gaat vrijwel altijd gepaard met vaste gewoontes en de vertrouwde wensen en gebruiken. De oliebollen, het vuurwerk, elkaar de beste wensen geven, terugkijken op het oude jaar en vooruitblikken op het nieuwe jaar. Over de decennia heen verandert ook wel wat. Bij mij thuis bestond nieuwsjaardag uit het Pauselijke Urbi et Orbi, het nieuwsjaarconcert uit Wenen en Skispringen in Garmisch Partenkirchen. Tegenwoordig duiken duizenden Nederlanders op nieuwjaarsdag het ijskoude water in en brengen weer anderen die dag door op een kunstijs- of skihelling. ’s Avonds in het journaal horen we de eerste cijfers van het aantal hulpverleners dat is aangevallen tijdens de nieuwjaarsnacht. Er zijn veranderingen ten goede en veranderingen die beter achterwege hadden kunnen blijven.
Op het terrein van de pensioenen is de afgelopen decennia ook veel veranderd. Waren het tot aan het begin van dit millennium voornamelijk geleidelijke veranderingen, het laatste anderhalve decennium laat een versnelling zien. Daarbij zijn aardige parallellen te trekken met de grote hervormingen van het stelsel van werknemersverzekeringen uit de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw en de herziening van het stelsel van ziektekostenverzekeringen. Hervormingen die overigens tientallen jaren hebben geduurd. Het is maar de vraag of we bij de pensioenen ook zo veel tijd krijgen om in een nieuw kwadrant te komen.
Veel fondsen zijn eind 2016 wat betreft hun dekkingsgraad niet boven de eindstand van 2015 uitgekomen. Voor miljoenen deelnemers wordt het risico op een onvoorwaardelijke korting van hun pensioen en pensioenaanspraken ieder jaar groter. Het goede nieuws is dat er nog steeds fondsen zijn die in moeilijke omstandigheden een voldoende dekkingsgraad hebben. Maar dat neemt niet weg dat er stappen moeten worden gezet om tegemoet te komen aan de problemen die veel fondsen hebben. Lapmiddelen als sleutelen aan de rente en verlengen van de hersteltermijn hebben in mijn ogen alleen een toegevoegde waarde als dat past in een structurele oplossing. Om te komen tot die structurele oplossing heeft de Pensioenfederatie eind 2016 een stevige bijdrage geleverd in de vorm van een gedegen analyse van de twee varianten die het kabinet voorstelt als alternatief naast de huidige pensioenovereenkomst.
We gaan de verkiezingen in met het unieke gegeven dat vrijwel alle gevestigde partijen in hun verkiezingsprogramma een stevige paragraaf aan pensioen hebben gewijd. Behoudens een grove tweedeling tussen de partijen die pleiten voor “terug naar 65 en 4%” en de overige partijen is er nauwelijks een rode draad te vinden in de verkiezingsprogramma’s. Het is dan ook niet te verwachten dat de politiek de oplossing gaat brengen. Overigens zouden we dat ook niet moeten willen. Aanvullende pensioenen zijn een arbeidsvoorwaarde en de arbeidsvoorwaardenvorming is het domein van de sociale partners. Noblesse oblige, zij zijn aan zet en zullen dan ook moeten leveren.
Is de rol van de Pensioenfederatie op dit belangrijke onderdeel dan uitgespeeld? Ik meen van niet. We zullen onze deskundigheid blijven leveren, we zullen vanuit onze verantwoordelijkheid voor die bijna 1200mrd aan opgebouwde pensioenaanspraken blijven meepraten en waar naar nodig sturen. In de beleidsagenda 2017 is beschreven wat de inzet van de Pensioenfederatie is. Niet alleen als het gaat om de uitwerking van het alternatieve pensioencontract maar op de vele belangrijke onderwerpen die in 2017 op de pensioenagenda staan. De uitdaging is stevig. Fusie voor Bpf’en mogelijk maken, netto pensioen een realistische optie voor pensioenfondsen laten zijn, BTW-lasten verminderen, automatische waardeoverdracht realiseren, minder witte vlekken, behoud van collectiviteit en risicodeling, zzp’ers een alternatief bieden en zo kan ik doorgaan. We zullen ons in 2017 volledig inzetten voor de belangen van onze leden. Van hen wil ik de Algemene pensioenfondsen die lid zijn geworden een speciaal welkom heten. Ook voor deze pensioenfondsen zullen we ons beste beentje voor zetten. Samen met de leden en hun uitvoerders gaan we er een goed jaar van maken. Rest mij nog terug te keren tot een goede gewoonte die gelukkig nauwelijks aan verandering onderhevig is.
Ik wens u een heel fijn, gelukkig en gezond 2017.
Gerard Riemen, directeur Pensioenfederatie